ارزیابی آسیب‌پذیری فیزیکی بافت‌های شهری در برابر زلزله در روش RADIUS (نمونۀ موردی: منطقۀ 3 شهرداری شیراز)

کشور ایران به علت موقعیت جغرافیایی خود (قرارگیری روی کمربند زلزلۀ آلپ - هیمالیا) به‌طور مکرر با وقوع سوانح طبیعی، به‌ویژه زلزله مواجه بوده است. به دلیل شدت یافتن روند گسترش شهرها و تمرکز جمعیت و سرمایه در آنها، اهمیت خطر زلزله در کشور ما بیشتر شده است. شیراز - مهم‌ترین شهر جنوب کشور-  به‌دلیل وجود چندین گسل فعال در اطراف و درون آن، ریسک بالایی در برابر خطر زلزله دارد. شناسایی میزان آسیب‌پذیری اجزا و عناصر شهری با استفاده از مدل‌ها و روش‌های موجود اولین گام در این زمینه است. با توجه به اهمیت موضوع ارزیابی آسیب‌پذیری شهرها در برابر زلزله در مباحث مربوط به برنامه‌ریزی شهری، در این مقاله سعی شده است با به‌کارگیری روش RADIUS با استفاده از شاخص‌هایی چون جنس خاک منطقه، فاصله از گسل و... برآورد مناسبی از آسیب‌پذیری منطقۀ 3 شهرداری شیراز در برابر زلزله ارائه شود. بعد از تحلیل‌های انجام گرفته، مشخص گردید که ناحیۀ ذکرشده با در نظر گرفتن این عوامل آسیب‌پذیری زیادی در برابر زلزله دارد. به‌طوری که در صورت وقوع زلزله‌ای با بزرگی 4/7 ریشتر بیش از یک‌سوم بناهای منطقه تخریب خواهد شد و حدود 3700 نفر کشته و 30508 زخمی بر جا خواهد ماند. این مطالعه نشان می‌دهد بافت ارگانیک، شبکۀ ارتباطی نامنظم و نبود تجهیزات شهری مناسب، آسیب‌پذیری شهرها را در برابر زلزله افزایش می‌دهد. به این ترتیب، از نتایج این ارزیابی می‌توان در پیش‌بینی برنامه‌های مدیریتی و شهری برای کاهش آسیب‌ها و تلفات استفاده کرد.